تسنیم: اگر موافق باشید گفت‌وگوی امروز را با این سؤال آغاز کنیم؛ چرا و چگونه پس از انتخابات (با توجه به اینکه از رقبای آقای رئیسی بودید) معاونت ایشان را قبول کرده رئیس بنیاد شهید شدید؟


قاضی‌زاده هاشمی: اعوذ بالله من الشیطان الرجیم، بسم الله الرحمن الرحیم. حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَکیلُ، نِعْمَ الْمَوْلى‏ وَ نِعْمَ النَّصیر. عرض سلام و ادب و احترام دارم ساحت مقدس آقا و مولایمان حضرت علی‌بن موسی الرضا(ع) و با کسب اجازه از محضر حضرت ولی‌عصر(عج). عرض سلام داریم خدمت حضرتعالی و تشکر می‌کنم از خبرگزاری تسنیم که برای چنین گفتگویی داوطلب شد. توفیق هست که سال‌های سال خدمتگزار مردم در جاهای مختلف نظام هستم، 14 سال در مجلس بودم و این اواخر هم که عضو هیئت رئیسه و نائب‌رئیس مجلس بودم؛ تا اینکه فرصت پیش آمد و در طلیعه گام دوم به‌عنوان یکی از کاندیدای جوان ریاست‌جمهوری وارد عرصه انتخابات شدم.

حضرت آیت‌الله رئیسی که دولت را تشکیل دادند یک نیت خیری داشتند ـ مبنی بر اینکه ـ از ظرفیت‌های مختلف کشور استفاده کنند. بعضی از افرادی که تشخیص دادند، استفاده کنند، ظرفیت‌های حاضر در انتخابات ریاست‌جمهوری بود، حتی ایشان نیم‌نگاهی هم به دولت گذشته داشتند و این افراد را در کابینه نگه داشتند. ایشان از قبل محبتی به بنده داشتند و بر این اساس بعد از انتخابات هم دعوت به همکاری کردند. من همیشه عرض می‌کردم که "من الآن در مجلس مشغول هستم، اما اگر امری هست که خدمتی از من برمی‌آید در خدمتتان هستم". منتهی این موضوع به رئیس محترم مجلس هم گفته شد، چرا؟ به‌خاطر اینکه بین این دو رئیس محترم مشخص شود که کجا، بنده امکان خدمت بهتر و بالاتری دارم. چون موضوع حضور نداشتن در سنگر خدمت نیست، بلکه کیفیتِ عملکرد و بهره‌وری مهم است ـ که آدم در کجا می‌تواند خدمت بهتری انجام دهد ـ وقتی ایشان بحث بنیاد شهید و ایثارگران را مطرح کردند، من پذیرفتم، نه؛ از این زاویه که خودم جانباز هستم یا قبل از آن نزدیک به یک دهه خدمتگزار جانبازان بوده‌ام ـ زمانی که هنوز ادغام اتفاق نیفتاده بود ـ نه، بلکه از این نظر که، خدمت در بنیاد شهید و امور ایثارگران مصداق عمل صالح است، چون خدمت در یک مکان کاملاً مقدس است، مکانی که بهترین بندگان خدا آنجا هستند، خانواده‌های آنها هستند و حوزۀ فرهنگی آن، یک فرهنگ متعالی است، یعنی اگر ما بگوییم یک جایی کار فرهنگی کنیم و این تماماً مقدس است؛ کجاست؟ در حوزۀ فرهنگ ایثار و شهادت است، یا اگر می‌خواهید به یک جامعه خدمت کنید که این افراد لیاقت خدمت داشته باشند و می‌بایست از باب سپاس خدمت کنیم؛ کجاست؟ حوزۀ خانواده ایثار و شهادت است.

*ازمشکلات بنیاد شهید خبر داشتم

مشکلات بنیاد را هم خبر داشتم، یعنی از نزدیک کار کرده بودم، بی‌ارتباط نبودم، در این سال‌ها به‌هرحال در مجلس بودم، اشکالات، اختلالات رفتاری، نوع سازماندهی، نوع روابط غلطی را که بین برخی ـ شاید دو، سه درصد ـ از جامعۀ ایثار و شهادت با بنیاد که در این سال‌ها شکل گرفته بود، انحرافات سیاسی را شاهد بوده‌ام. متأسفانه بنیاد شهید و امور ایثارگران به‌خصوص آن سال‌های ابتدایی تأسیس، گرفتار مسائلی این‌چنینی شده‌ بود. بدنه‌‌ای از انسان‌های خدوم داخل بنیاد هستند که تعدادشان هم زیاد است؛ منتهی با یک ملاحظات خاصی برخی افراد دیگر هم آمده بودند؛ شما اگر نگاه کنید در سابقه بنیاد شهید تعداد زیادی از مدیران بنیاد شهید، بعدها وزرای دولت اصلاحات شدند، یعنی چنین سازمانی بوده‌ و با چنین نگرشی اداره می‌شده است.

یکی از کاندیداهای ریاست‌جمهوری همین دوره، سال‌ها مدیر بخش اقتصادی بنیاد شهید بوده است که در انتخابات این دوره ریاست‌جمهوری هم به‌نمایندگی از جریان اصلاحات حضور پیدا کرد.

* ماجرای اختلاس‌ها در بنیاد شهید/ هنوز حجم خسارات مشخص نیست

متأسفانه در این سال‌های اخیر هم که به آفت‌های زیادی گرفتار شده است، مثلاً یک گروه عمده‌ای از مدیران بانک دی دستگیر شدند و در زندان هستند. هنوز ما حجم خساراتی را که وارد شده است و اختلاس‌هایی را که اتفاق افتاده است نمی‌دانیم. روزهای گذشته مدیرعامل فعلی بانک دی، پیش من بود و گزارش می‌داد، فقط یکی از شرکت‌ها حدود 5هزار میلیارد تومان اختلاس انجام داده است، می‌گفت "آن‌قدر این موضوع بزرگ بوده است که دیگر ما از دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی خواستیم بیایند، ورود کنند و موضوع را بررسی کنند."

این فقط یک نمونه از بانک دی بود، حالا همین مسائل در مجموعۀ کوثر یا در مجموعۀ صندوق ذخیره شاهد و جاهای مختلفی که اخبارش هر از چند گاهی به گوش می‌رسد، هم تا حدی وجود دارد، در حالی که این مجموعۀ انقلابی، مقدس و وابسته به شهدا، باید پاک‌ترین و تمیزترین سازمان باشد.

* برای تحول عمیق و همه‌جانبه وارد بنیاد شهید شدم

من واقعاً با یک هدف تحول عمیق و همه‌جانبه وارد بنیاد شدم، آن چیزی هم که از من خواسته شد همین بود، یعنی بزرگان، صحبت‌های اولیه را با من داشتند برای اینکه در بنیاد شهید حاضر شوم، صحبتشان این بود که "ما نیاز به بازخوانی نگاه حضرت امام(ره) در تأسیس بنیاد شهید و امور ایثارگران و بعد هم نگاه حضرت آقا داریم."، به‌عبارت بهتر باید از نو، این سازمان را بسازیم و جایگزین کنیم، تحول هم یک امر بنیادین هست، آدم نمی‌تواند با کارهای نمایشی، کارهای تحولی انجام دهد، شما ببینید حضرت آقا تا حالا دو ـ سه بار به کارگزاران این دوره تذکر دادند که "مراقب باشید دچار کار نمایشی نشوید."، چون تحول از گذر شناخت، اولاً فهم مفاهیم پایه‌ای، بعد شناخت از محیط و میدان، داشتن یک رویکرد و نقطۀ هدف کاملاً روشن، توانایی برای طراحی، توانایی برای بازسازماندهی، توانایی برای جذب نیروی انسانی مناسب، این‌ها امری نیست که سریع محقق ‌شود. به‌نظر من این تلۀ فشار مطالبات صنفی به‌خاطر این است که ما را به عجله بیندازند و ما مجبور شویم کارهای روکشی انجام بدیم -البته نه فقط در بنیاد شهید بلکه در تمام دستگاه‌ها- چراکه به نظر بنده بقیه‌ی دستگاه‌ها هم کمابیش مثل بنیاد نیاز به یک، نه تنها باز مهندسی، بلکه یک انقلاب درونی یا یک انقلاب سازوکاری دارند. یعنی سازوکارشان باید تغییر پیدا کند. ما در همین مسیر قدم برمی‌داریم و چون بالاخره یک رفتار غلطی قبلاً شکل گرفته‌، استراتژی ما معروف به دو «صاد» است؛ یعنی صبر و صلابت. صلابت به معنای ایستادگی روی اصول، برنامه‌های اساسی، تغییرات اصلاح فرایندها و صبر به خاطر اینکه این امر از مسیر تدریج، حوصله‌، مهربانی، توجیه نیروی انسانی، همراه سازی، ایجاد گفتمان، گفتگو با سایرین، ایجاد جریان گفتمانی در سطح جامعه هدف و مواردی از این دست می‌گذرد. بنابراین ان‌شاءالله امیدواریم که خدای رحمان هم کمک کند تا بتوانیم در این مسیر کارهای اساسی که لازم هست، انجام دهیم.

تسنیم: آقای دکتر با توجه به اینکه حضرتعالی اعلام کردید که می‌خواهید کارهای عمیقی در بنیاد شهید انجام دهید، مقدمات این فعالیت‌ها را چیست؟

قاضی‌زاده هاشمی: آن مسیری که ما رفتیم، اول بازخوانی مبانی بوده‌است. اینکه اصلاً بنیاد شهید برای چی تاسیس شده؟ -فعالیت بنیاد شهید- در بیان قانون اساسی ما چیست؟ در بیانات امام(ره) چیست؟ در بیانات آقا چیست؟ در سیاست‌های کلی ابلاغی ایثار و شهادت چیست؟ قانون اساسنامه‌ی ما چیست؟ بعد از این‌ها گزارشِ «شناخت» تهیه شده مبنی بر اینکه الان جامعه هدف چطوری است؟ ساختار سِنی چیست؟ نیازهای خانواده‌ها چیست؟ در حوزه‌ی فرهنگ ایثار و شهادت چه کارهایی در سطح عموم جامعه و در سطح جامعه هدف ما در سطح جامعه داخلی ایران و جامعه بین‌الملل باید انجام شود؟ نسبت ما با جریان مقاومت چیست؟ نسبت ما با جریان بین‌المللی دفاع از آرمان‌های انقلاب اسلامی و پیروان مکتب امام(ره) چیست؟ بعد از بررسی این موضوعات طراحی و نقطه‌گذاری‌ای برای همه‌ی این‌ها انجام دادیم. یعنی ما می‌دانیم نیازهای مالی‌مان چیست. ساختار سازمان‌مان چه هست و شبکه تشکیلاتمان را چگونه تغییر بدهیم.


* بنیاد شهید در نقطه آغاز خودش است/ بخشی از این حرکت سازماندهی قوانین است

تسنیم: آقای قاضی‌زاده مگر این مواردی که برشمردید، قبل از این نبوده؟ چند سال از تشکیل بنیاد می‌گذرد، در هر دوره‌ای اگر بنا باشد هر کسی این اقدامات را انجام بدهد، خیلی طول می‌کشد؟ بعضی از این‌ها مانند این است که بخواهیم چرخ را از ابتدا اختراع کنیم.

قاضی‌زاده هاشمی:من معتقدم بنیاد شهید و امور ایثارگران یک جورایی در نقطه آغاز خودش هست. چون خیلی تغییرات در درونش شکل گرفته، هیچ موقع، ثبات پیدا نکرده است که بتواند سوار کار شود و این کار را دنبال کند. خدمات گذشته را بالکل انکار نمی‌کنم، در تمام این ایام کارهای خوبی هم انجام شده، به هر حال الان هم خدماتی که خانواده ایثار و شهادت گرفته، ماحصل زحمات مدیران سابق بنیاد است. منتها زمانی هست که فقط می‌خواهید وضع موجود را اداره کنید و بهبود ببخشید، اما در جایی دیگر می‌گویید که من می‌خواهم، مهندسی مجدد انجام بدهم. وقتی شما می‌گویید آقا من می‌خواهم یک انقلاب سازوکاری انجام بدهم، یعنی این چیزی که هست را کلاً تبدیل به یک چیز دیگری بکنم، قاعدتاً نوع شکل کار متفاوت می‌شود.

تسنیم: طبیعتاً این انقلابی که می‌خواهد شکل بگیرد، آزار دهنده نیز هست؟

قاضی‌زاده هاشمی: نه لزوماً. نگاه کنید جامعه‌ی هدف ما اصل مطالباتش از ما چیست؟ چند تا نظرسنجی در طول تمام این ایام انجام شده که بعضاً مربوط به دوره‌های 10، 15 سال پیش، 20 سال پیش، 30 سال پیش است. خانواده‌ها هیچ وقت از بنیاد شهید راضی نبودند. بالاترین زمانی که بیشترین تزریق منابع مالی قبل از این دوره به بنیاد شهید شده بود، طبق یک نظرسنجی که در دست ما است -که یک مرکز بیرونی کار کرده، مربوط به دوره‌ی اول آقای احمدی‌نژاد هست- باز هم میزان رضایت زیر 37-38 درصد است.

پس بنابراین هیچ وقت بنیاد شهید و ایثارگران به معنای واقعی نتوانسته بود، نگاه خانواده‌ی انقلاب را تأمین و جلب کند. به اضافه‌ی اینکه بنیاد در تمام این سال‌ها کم‌کم بسیاری از مسئولیت‌هایش را واگذار کرد. مثلاً‌ پایش را از مدارس شاهد بیرون کشید. دانشگاه شاهد را عملاً رها کرد. حوزه‌ی فرهنگی را تقریباً تعطیل کرد. جالب است شما بدانید سال گذشته که بودجه ما 31 هزار میلیارد تومان بود، سهم بودجه‌ی فرهنگی ما حدود 80 میلیارد تومان بود، یعنی سه در هزار؛ درحالی که شما وقتی به قانون اساسنامه‌ی ما مراجعه می‌کنید از چهار وظیفه‌ی اصلی که ذکر می‌کند که وظیفه‌ی بنیاد شهید هست، سه و نیم وظیفه‌اش فرهنگی است. پس بنیاد شهید اقدامات مؤثری داشته اما در راستا و به اندازه‌ی تمامی ماموریت‌هایش نبوده‌است. یک بخش آن خیلی بزرگ شده، یک بخش آن کلاً حذف شده‌است. شما وقتی می‌خواهی برگردی به مبانی، یعنی می‌خواهی ببینی اصلاً ماموریت‌هایت چی هست؟ و با توجه به آن ماموریت‌ها وظیفه‌ها را انجام بدهی. یا بعضی از اختلالات اصلی که پیش آمده را برطرف کنی. مثلاً بعضی نیازها، نیازهای عمومی است؛ مثل نیاز به مسکن، نیاز به شغل، نیاز عمومی است. بعضی نیازها، نیاز خاص است. مثلاً فرض بفرمایید شما اگر جانباز نخاعی باشید به ویلچر نیاز پیدا می‌کنید. جانبازی که دچار مشکل شنوایی شده به سمعک نیاز پیدا می‌کند.یعنی خدمت بر اساس نیاز را کنار گذاشته بودند. آمده بودند براساس قوانین متنوع، -بعضاً متضاد- به صورت یکسره کار را می‌دیدند. مثلاً می‌گفتند هر جانبازی بالای 50 درصد یا بالای 70 درصد –از این امکانات می‌تواند برخوردار باشد.- البته چون این مبانی قانونی وجود دارد، اگر بخواهد این رویکرد اصلاح شود، طبیعتاً قوانین باید اصلاح شود. یعنی یک بخشی از این حرکت ما با سازماندهی قوانین است.

تسنیم: یعنی می‌گویید همین اتفاق باعث شده که شما به اینکه خلاف قانون عمل می‌کنید، متهم شوید؟

قاضی‌زاده هاشمی: این محل بحث است. ببینیم کجا خلاف قانون شده؟ بالاخره من که 14 سال خود در قانونگذاری نقش داشتم، معلوم باشد که قانون کجا توسط بنیاد اجرا نشده‌است؟ آن چیزی که مربوط به بنیاد بوده است.

یکی از کارهایی که حتماً باید در این انقلاب سازوکاری به قول ما پیش‌بینی شود، تکیه بر یک جای مطمئن است؛ و جای مطمئن هم قانون است. یعنی، چه بنده، چه بعضی از عزیزان ما که در خانواده ایثارگران هستند، چه مردم کوچه‌ بازار، باید یک فصل‌الخطاب داشته باشیم، آن هم قانون است.

قانون نحوه وضعش معلوم است، نحوه تفسیرش هم معلوم است؛ بنیاد شهید و امور ایثارگران به عنوان دستگاه اجرایی نه در محل وضع قانون است، نه در محل تفسیر قانون. چون قانون را مجلس محترم وضع می‌کند، تفسیر قانون هم یا خودش انجام می‌دهد یا حوزه‌ی حقوقی ریاست جمهوری انجام می‌دهد. به همین دلیل ما –بنیاد شهید و امور ایثارگران-در محل هیچ‌کدام نیستیم.

بنابراین یکی از کارهایی که در این دوره انجام می‌دهیم، پیگیری برای تصویب آئین‌نامه‌های قوانین مربوط به ایثارگران در دولت است. جالب شما بدانید ما استخراجی که کردیم کلاً 19 درصد قوانین ایثارگران که بار مالی دارد، اجرا شده، بقیه یا اصلاً اجرا نشده یا نصفه نیمه اجرا شده و بار مالی این قوانین در سال 1400، 126 هزار میلیارد تومان بوده در حالیکه بودجه‌ی بنیاد 31 هزار میلیارد تومان بوده‌است. حُسن این گزارش شناختی این است که معلوم می‌شود که آسیب ما کجاست؟ کجا چه مشکلی داریم؟ و به این مسئله چگونه بپردازیم؟


تسنیم: با توجه به اینکه حضرتعالی می‌فرمایید که می‌خواهید در بنیاد شهید انقلابی رقم بزنید، با توجه به آسیب‌شناسی‌هایی که انجام داده‌اید؛ بهتر می‌دانید که مقام معظم رهبری از جانبازان به عنوان «شهیدان زنده» یاد می‌کنند و به هر حال نیاز است که با خود جانبازان هم در این باره گفتگو شود. نگاه شما نسبت به دیدار با جانبازان چگونه است؟ چراکه خیلی‌ها می‌گویند نمی‌توانند دکتر قاضی‌زاده را ببینند.

قاضی‌زاده هاشمی: 3 میلیون و 500 هزار نفر جامعه هدف ماست. یکی از رفتارهای بدی که در بنیاد شکل گرفته، این بوده که رئیس بنیاد، مخصوص یک عده‌ی خاصی بوده‌است. یعنی یک عده‌ای هر وقت اراده می‌کردند با ایشان در تماس بودند و دیدار داشتند و او در محاصره‌ی این 100 نفر بوده‌است، نه بیشتر. شاید 100 نفری که گفتم، زیاد گفته باشم. البته این 100 نفر مدعی بودند که ما نماینده‌ی جمع زیادی هستیم. بنابراین جایی که باید به قانون تکیه کرد همینجاست. ما بیش از صد تشکل ایثارگری قانونی داریم که در وزارت کشور ثبت شده؛ ما با همه‌ی اینها، هفته‌ای حداقل یک جلسه داریم. با تک تک تشکل‌ها جلسه داریم یعنی با بعضی از تشکلات تا حالا چند بار جلسه داشته‌ایم؛ این یک بحث است. یک بحث دیگر، ملاقات‌های عمومی است، یعنی افرادی که پرونده‌دار(دارای نقیصه پرونده) هستند. قبلاً اینجا افراد خودشان مستقیماً به رئیس بنیاد مراجعه می‌کردند.-حالا ساز و کاری بوده یا نه من اطلاع ندارم.- ما رفتیم در استان‌ها، یعنی غیر از سفرهایی که من به استان‌ها دارم و به ملاقات‌ها می‌روم، استان‌ها، خودشان افراد پر مشکل را آنجا جمع می‌کنند یا حضوری یا بصورت ویدئو کنفرانسی با آن‌ها گفتگو کرده و رسیدگی می‌کنیم. غیر از این باز بحث درخواست‌های ملاقات با بنده هست که ما اخیراً برای اینکه بتوانیم آن را سامان بدهیم، سامانه دیدار را درست کردیم،‌ که افراد می‌روند، ثبت‌نام می‌کنند، و برای دیدار در نوبت قرار می‌گیرند. برای اینکه ما اینجا در محاصره افراد خاص نیافتیم. یکی از مطالبی که من باید اصلاح می‌کردم این بود که رئیس بنیاد برای همه باشد، نه برای یک عده‌ خاص. منتهی آن عده‌ی خاص که این حرف‌ها را می‌زنند، می‌آمدند هر روز ظهر اینجا ناهار می‌خوردند. هفته‌ای یک بار اینجا پاتوقشان بوده، یک چیزی هم از این‌وآن می‌گرفتند و می‌رفتند. خب-برای همین- ناراحتند. برعکس، این افراد مورد اعتراض جامعه هدف ما بودند، این‌ها کسانی بودند که متاسفانه بعضاً یک ارتباطات ناسالم ایجاد می‌کردند و با این ارتباطات ناسالم برای خودشان کسب درآمدی راه انداخته بودند و بارها توسط اکثریت مطلق جامعه‌ی هدف ما، جانبازان عزیز به من تذکر داده می‌شد که آقا این چه وضعی است! ما خجالت می‌کشیم بنیاد بیاییم، بنیاد را امن کن تا بتوانیم ما هم بنیاد بیاییم. فضا اینگونه بوده‌ است.


تسنیم: حالا با توجه به اینکه حضرتعالی این موضوع را طرح می‌فرمایید و ما هم طی گزارشی به این موضوع پرداخته‌ایم. نیاز ندارد، بنیاد در این انقلاب درونی، پرونده‌ها را بازنگری کند؟ شاید پرونده‌هایی توسط ریاست بنیادهای وقت یا معاونت‌ها مورد غفلت قرار گرفته یا به یک شخصی که رزمنده بوده، درصد جانبازی -خدایی نکرده - به اشتباه داده باشد. آیا الان ما نیاز نداریم که یک بازنگری انجام دهیم که طبق عدالت از موهبت‌های بنیاد شهید و امور ایثارگران استفاده کنند؟

قاضی‌زاده هاشمی: بله. این افراد، افهاء جامعه ایثارگری است. دستگاه‌های نظارتی هم تذکر داده‌اند، هم در دوره‌های قبل تذکر دادند و هم در ابتدایی که من وارد شدم.- من در شهریورماه که آمدم یکی از این دستگاه‌های نظارتی در آبان ماه گزارشی به ما داد. یکی از مواردی که به آن پرداخته بود، نحوه‌ی احراز و نحوه‌ی دریافت درصد جانبازی بوده- بعضاً هم گزارشاتی از اعطای درصد به بعضی از افراد، که مکانیزمی بوده برای کنترل آن‌ها وجود داشته، داریم. یعنی اگر یک مسئولی می‌دید یک کسی -فرض بفرمایید- اذیت می‌کند، بالاخره برای اینکه راضی‌اش کنند، ساکتش کنند، -او را به طرقی راضی می‌کردند-. نمی‌گویم نباید به این پرداخت یا اشکال ندارد ولی به هر حال 560 یا 570 هزار پرونده‌ی جانبازی داریم و اینکه خدای نکرده بخواهیم همه را با این نگاه قضاوت کنیم، درست نیست.

خودم به عنوان یک جانباز، سال 66 مجروح شدم، اولین سال بعد از جنگ من کمیسیون شدم و تمام. دیگر اصلاً یک بار هم کمیسیون پزشکی نرفتم و نه درخواستش را دادم و نه آمدم. مثل من هم زیاد است. 90 یا 95 درصد به این شکل هستند. یعنی بالاخره اگر این بخش ناجور را می‌بینیم، باید بخش درستش را هم ببینیم. ما الان در فازی هستیم که حقیقتاً به مرحله‌ای که بخواهیم به مصادیق ورود کنیم، نرسیده‌ایم. –چراکه-ما الان داریم فونداسیون را درست می‌کنیم.

این روزها وقتمان بعد از گزارشِ شناختی مشغول چیست؟ مشغولِ ماموریت‌های بخش‌های مختلف بنیاد است.-چراکه- تغییر مدیران کلان و مدیران کل تقریباً تمام شده و الان وارد بازمهندسی موسسات وابسته به بنیاد شدیم که این موسسات را در چه قالبی قرار دهیم؟

به هر حال هر کاری باید سر جای خودش و به موقع خودش انجام شود و بعد هم باید با فکر و تدبیر صورت بگیرد، که بی‌دلیل زحمت برای آدم‌های درست و پرونده‌های درست ایجاد نکند. اولاً که ما توانایی اینکه بخواهیم 600 هزار پرونده را یک دفعه شروع کنیم و همه را دعوت کنیم به کمیسیون- نداریم-؛ چراکه به آدم حسابی‌ها توهین می‌شود. می‌گویند چرا شما دارید ما را کمیسیون می‌کنید؟ -برای همین- باید روش‌هایی را پیدا کنیم که پرونده‌های مشکوک را شناسایی کنیم، سراغ همان‌ها برویم. البته چون دستگاه نظارتی هم به ما تذکر دادند ما نهایتاً باید وارد این ماجرا شویم اما به نظرم الان هنوز به آن مرحله‌ نرسیده‌ایم. به این سطح از موضوعاتی که جزئی هست و به اصطلاح مصداقی هست، نرسیده‌ایم.

تسنیم: جامعه هدف ایثارگری یک سری مطالبات به حق هم دارند، نمی‌توانیم بگوییم که این مطالبات ناحق است؛ مثل دوستانی که در مورد ماده‌ی 38 نظر دارند و امثالهم. بنیاد شهید برای این‌ها چه برنامه‌ای دارد؟

قاضی‌زاده هاشمی: من در ابتدا یک نکته‌ای را توضیح بدهم. بنیاد شهید اول و آخر همه‌ی موضوعات نیست. مثلاً مسکن ایثارگران. بنیاد شهید مسئول تامین مسکن ایثارگران هست یا نیست؟

تسنیم: یک فرایند دو طرفه است.

قاضی‌زاده هاشمی: بله. هم هست و هم نیست. چرا چون زمین آن را باید مسکن و شهرسازی بدهد، وام آن را باید بانک بدهد، آورده‌ آن را هم باید ایثارگر بدهد.-بنابراین- هم هست به خاطر اینکه کسی که باید افراد فاقد مسکن را شناسایی کند. -تازه اگر بخواهد شناسایی کند باید سازمان ثبت اسناد با بنیاد همکاری کند- و هم نیست.

بقیه موضوعات مربوط ایثارگران عزیز هم همین است. اولاً مبنا قانون است. درباره تفسیر هم عرض کردم. ما در مقام «لاادری» هستیم. قانون می‌گوید این افراد شامل این امتیازات می‌شوند یا خیر. کسی که پیش ما توسط نیروهای مسلح احراز پرونده شده باشد، کمیسیون احراز تایید کرده باشد، کمیسیون پزشکی ما او را از کار افتاده اعلام کرده باشد، -می‌تواند از این ماده استفاده کند- باز هم ممکن است، درباره فردی در تمام فرایندها یک بخشی از کار ناقص مانده باشد. شاید افرادی باشند که ذی‌حق هستند اما پشت در بنیاد مانده باشند، و شاید هم افرادی باشند که ذی‌حق نبوده باشند اما الان از بنیاد خدمات می‌گیرند. طبیعتاً در این موضوعات برخی ایراد می‌گیرند. نه می‌توانم بگویم حق با شماست و نه می‌توانم بگویم حق با شما نیست؛ بالاخره یک سیر فرایندی داشته‌است. مثلاً درباره پرداخت پاداش آخر خدمت ایثارگران.

تسنیم: موضوع مرخصی آنها را بفرمایید.

قاضی‌زاده هاشمی: حالا عرض می‌کنم یا مثلاً مرخصی. اولاً که تا به الان این کار اجرا نشده و ما برای اولین بار وارد شدیم. وقتی من آمدم یک آئین‌نامه‌ی پیشنهادی در کمیسیون اجتماعی دولت، پیرامون این موضوع از قبل وجود داشت که درباره بعضی از عناوین آن کاملاً اختلاف نظر بود. یعنی مثلاً یکی از آن، قضیه‌ی مرخصی بود که آیا این‌ها شامل پرداخت ذخیره مرخصی می‌شوند یا نمی‌شوند؟ و عناوین دیگری مانند اینکه از چه زمانی باید محاسبه شود؟ آیا از زمان مجروحیت باید محاسبه شود؟ آیا از زمان برقراری حقوق باید محاسبه شود؟ آیا زمان رأی کمیسیون محاسبه شود؟ سوالات زیادی بود و به همین خاطر -با اینکه حالا نمی‌دانم دوره‌ی آقای اوحدی یا آقای شهیدی آیین‌نامه به دولت رفته بود- آیین‌نامه در دولت قفل مانده و به نتیجه نرسیده بود. آنجا تصمیم گرفته شد که شورای حقوقی که در معاونت حقوقی ریاست جمهوری است، موارد را بررسی کند که ظاهراً آن شورای حقوقی ترکیبی از معاونت حقوقی نیست، بلکه از مجلس و از جاهای مختلف افرادی را دعوت می‌کنند. آنها درباره تک تک این موضوعات اظهار نظر کرده‌اند. مثلاً گفته‌اند مرخصی شامل نمی‌شود یا درباره شروع پرداخت از فلان تاریخ، مرخصی محاسبه و پرداخت شروع می‌شود.

تسنیم: الان بخشی از ایثارگران عزیز می‌گویند که بنیاد شهید تاثیرگذار بوده.

قاضی‌زاده هاشمی: نه. رفقای ما بد فهمیدند. نگاه کنید بعضی‌ها دنبال این هستند که نقطه‌ای پیدا کنند، انگشت اشاره را به سمت آن ببرند. ما یک فرایند داریم. شما یک نقطه‌ی مشخصی را نمی‌توانید مقصر کنید، که فلانی مقصر است. اولاً آئین‌نامه در دوره‌ی ما نبوده، برای قبل از بنده بوده، به کمیسیون اجتماعی دولت رفته، سپس در شورای حقوقی رفته و بعد به کمیسیون اجتماعی دولت برگشته و در صحن دولت تصویب و ابلاغ شده‌است. هرکسی هم که اعتراض دارد باز مسیر آن معلوم است.

سازمان برنامه و بودجه براساس آن آیین‌نامه تأمین مالی می‌کند. من به عنوان رئیس یک دستگاه اجرایی هرکاری که دلم بخواهد، نمی‌توانم انجام دهم.رفتارها و اقدامات، حتماً باید مبتنی بر قوانین و آیین‌نامه‌های مصوب دولت باشد اگر در آیین‌نامه‌ی ایرادی وجود دارد باید در همان مسیر خودش اصلاح شود. عده‌ای دلشان می‌خواهد، جنجالی به پا کنند سریع در فضای مجازی-که مبنا ندارد و کسی نیست پاسخگو باشد- می‌گویند فلانی گفت و چون اطلاعات موضوعات حقوقی و نظام اداری در جامعه کم است و فضای مجازی، زودباوری ایجاد کرده‌ برای همین سریع باور می‌کنند.

تسنیم: حالا این مشکلات ایثارگران عزیز ماده‌ی 38 برطرف می‌شود؟

قاضی‌زاده هاشمی:طبق قانون، عزیزان ما مشمول یک سری خدمات می‌شوند، حقوقشان برقرار شده، احکامشان اصلاح شده، معوقات آن‌ها پرداخت شده، الان فقط پاداش پایان خدمت مانده‌است. حالا برخی ظاهراً کارهایی را انجام داده‌‌اند برای ابطال این آیین‌نامه؛ که همین باعث توقف می‌شود و کار را تأخیر می‌اندازد، چون ما تا آئین‌نامه نداشته باشیم، پرداختی نمی‌توانیم، انجام دهیم.

تسنیم: یعنی سازمان برنامه و بودجه به بنیاد شهید چیزی پرداخت نمی‌کند؟

قاضی‌زاده هاشمی: نه او، به ما می‌دهد، نه ما می‌توانیم پرداخت کنیم. چون پرداخت باید مبنا داشته باشد، چون باید احکام بازنشستگی صادر شود و احکام بازنشستگی بر مبنای قانون صادر می‌شود، الان این آئین‌نامه را داریم، اگر دچار اشکال شود، آن مبنای قانونی از بین می‌رود. باید صبر کنیم دوباره آئین‌نامه اصلاح شده و بر مبنای آن پرداخت کنیم. فرض بفرمایید الان ذخیره مرخصی محسوب نمی‌شود A ریال است، اگر ذخیره مرخصی محسوب شود، B ریال می‌شود؛ یعنی نحوه‌ی تخصیص منابع از سازمان برنامه به ما متفاوت می‌شود. حتی در مورد ماده 38، آئین‌نامه پیش‌بینی کرده پرداخت‌ها را به سازمان امور ایثارگران نیروهای مسلح بسپاریم. چراکه احکام را آنها صادر می‌کنند و ما احکام را صادر نمی‌کنیم.

تسنیم: برای مشکلات جانبازان زیر 25 درصد بحث کمک معیشتی و حقوقشان برنامه‌ی خاصی دارید؟

قاضی‌زاده هاشمی: عنوانی تحت عنوان پرداخت حقوق به جانبازی‌های زیر 25 درصد نداریم. عرض می‌کنم آن چیزی که داریم، تحت عنوان کمک معیشت به «معسرین» است. این کلمات را دقت بفرمایید. برخی‌ها به من اعتراض می‌کنند چرا از کلمه «معسر» استفاده می‌کنی، درحالی که کلمه «معسر» در قانون آمده است. من که از خودم جعل ‌واژه نمی‌کنم. –برخی می‌گویند- به ایثارگران توهین می‌شود که به آنها «معسر» بگویید. من اصلاً در مقامی که بگویم توهین می‌شود یا نمی‌شود، نیستم. کلمه معسر در قانون آمده، اعسار یک کلمه کاملاً حقوقی است یعنی کسی که دچار عسر و حرج شده، که کاملاً کلمه‌ای فقهی و حقوقی است.

حدود یک ششم یا یک پنجم ایثارگران تحت پوشش ما هستند. حدود 6 میلیون نفر، رزمنده در سال‌های دفاع مقدس داشتیم که مثلاً کمتر از حدود 900 هزار نفر آنها تحت پوشش ما هستند. بقیه تحت پوشش ما نیستند. یک عده از معسرین که دچار عسر و حرج شده‌اند حوزه‌ی رزمندگان هستند. – قرار شد- بنیاد شهید و سازمان رزمندگان براساس یک مبنایی یعنی معادل حداقل حقوق کارکنان دولت –پرداختی به آنها داشته باشیم.- حداقل حقوق کارکنان دولت را هرسال دولت تعیین می‌کند، در زمانی که بودجه تصویب می‌شود بر اساس آن ضرایب و روش‌هایی که آنجا هست، تایید می‌کند.

یک اتفاقی که متأسفانه در بنیاد در این سال‌ها افتاده، انحراف در توزیع منابع بوده است. کلاً جانبازان زیر 25 درصد ما حدود 400 هزار نفر بوده‌اند.- مجوز 100 هزار نفر کمک معیشت به بنیاد داده شده که همه‌ی کسانی که دچار عسر و حرج هستند را تحت پوشش قرار دهد. برای اینکه ما دیگر شاهد نباشیم که جانبازی یا خانواده‌ی شهیدی برای نان شب، گرفتار باشد.

فرض را بر این گذاشتند که 25 درصد این عزیزان را باید تحت پوشش ببریم. 25 درصد عدد زیادی است. منتهی وقتی که- این منابع- توزیع شده به هدف ننشسته‌ است. یعنی به طور عرف اگر سه دهک پایین یا مثلا پنج دهک پایین باید آن را دریافت می‌کردند، عمده منابع به 5 دهک بالا توزیع شده‌است. چرا چون همین‌هایی که سر و صدا می‌کردند و ارتباطات ویژه‌ای بین خودشان و بنیاد ایجاد کرده بود، برخوردار شدند؛ آنهایی که باید برخوردار می‌شدند،‌ برخوردار نشدند و ما یک عدد بیش از 20هزار نفر پشت نوبتی داریم که عمده‌ی اینها پنج دهک پایین هستند و باید به آن‌ها کمک معیشت داده شود؛ چون دیگر سهمیه بنیاد پر شده و دیگر ما امکان کمک به این‌ها را نداریم.

تسنیم: بنابراین نیازمند بازنگری در پرونده‌ها هستیم؟

قاضی‌زاده هاشمی: احسنت این موضوع نیاز به این دارد که مجدداً بازنگری شود. سامانه‌ی رفاه ایرانیان هرچند مبنای خوبی است اما شاید دارای مشکلاتی نیز باشد. کاری که دوستان ما کردند این بود که برای آنهایی که سه دهک بالای درآمدی هستند، طبق سامانه‌ی رفاه ایرانیان – به اشتباه مبالغی را واریز کرده‌اند-. مثلاٌ 8 هزار نفر از این‌ها، جزء دهک 10 هستند، یعنی جزو افراد ثروتمند هستند، وقتی می‌گوییم سه دهک بالای درآمدی یعنی حداقل طبق داده‌های سامانه‌ی رفاه ایرانیان، باید بیش از 8 میلیون تومان در ماه درآمد داشته باشند، که جز سه دهک بالا باشند. ما بنا را بر این گذاشتیم که ممکن است، اشتباه شده باشد، -لذا- بنیاد پیامک زده که اگر اطلاعاتی که در مورد شما در این سامانه ثبت شده، غلط است، شما بروید مشخصاتی را بیاورید که این مشخصات غلط است. از آن طرف هم خود ما در مورد افرادی که در دهک پایین هستند یا دهک بالا هستند، نیرو بسیج کرده‌ایم تا تحقیقات میدانی هم انجام شود. یعنی از دو مسیر پیگیری می‌کنیم.

جالبه شما بدانید که پرداخت کمک معیشت هم آئین‌نامه درستی نداشته‌است. یعنی می‌خواهم بگویم که خیلی از کارهایی که در بنیاد انجام می‌شده، مبنای حقوقی دقیق نداشته‌ است.انقلاب ساز و کاری یعنی همین. شما قانون را تبدیل به آیین‌نامه کنید و آیین‌‌نامه را مبنای اجرا قرار دهیم نه سلیقه اشخاص. این انقلاب سازوکاری است، -درحالی که-دوستان اصرار دارند که سلیقه اشخاص باقی بماند. چرا باقی بماند؟ برای آنکه بتوانند تحت حب و بغض آن را مدیریت کنند.وقتی شد آیین‌نامه دولت، نظر قاضی‌زاده، حسن و حسین دیگر موثر نیست. یکی از اصولی که ما کاملاً روی آن ایستاده‌ایم این است که همه‌ی آئین‌نامه‌ نوشته شود.

تسنیم:آقای دکتر در مورد بیمه‌ی دی هم توضیحاتی بفرمائید. بسیاری از جامعه‌ی هدف مثل خانواده‌ی معظم شهدا و ایثارگران واقعا با این بیمه مشکل دارند. مثلا به هر حال با توجه به شرایط سنی این عزیزان، نیازهای دندانپزشکی جدی است که طرف قرارداد نیست، برنامه‌ی شما برای بیمه‌ی ایثارگران چیست؟

قاضی‌زاده هاشمی: یک داستان خیلی خیلی طولانی دارد که الان از حوصله‌ی جلسه خارج است. سال‌ها اوضاع آن خیلی خراب بود. اولاً که یک سری مشکلات داخل خود بنیاد است.-مثل- نحوه سهام‌داری و اداره آن است، که آیا برای بنیاد هست یا نیست؟ ما سال قبل قراردادی حتی با بیمه نداشتیم. امسال هم با گرفتاری‌های زیادی روبرو شدیم. برای اینکه شما بدانید، فقط قراردادی که سال 1399-1400 با بیمه بسته شده بوده سرانه هر نفر 164 یا 167 هزار تومان بوده که باید یک میلیون و 800 هزار نفر را تحت پوشش بیمه می‌بردیم. امسال وقتی مناقصه برگزار کردیم، فقط دو شرکت بیمه شرکت کردند. یک بیمه، 425 هزار تومان سرانه بیمه را اعلام کرد. بیمه دی که مدیریت آن را بنیاد برعهده دارد، 390 هزار تومان اعلام کرد. در حالی که بودجه ما در این بخش چقدر رشد پیدا کرده بود؟- با کلی لطف مجلس و دولت و امثال اینها- 3 هزار و 500 میلیارد تومان، 5 هزار میلیارد تومان شده بود. یعنی تنها 70 درصد رشد کرده بود نه 250 درصد. سازمان برنامه هم محاسبه کرده بود می‌گفت که ما بالای 290 هزار تومان را غیر واقعی می‌دانیم. 100 هزار تومان اختلاف بود و هیچ بیمه‌ دیگری وجود نداشت که ما با آن قرارداد ببندیم. سازمان برنامه و بودجه می‌گفت 290 هزار تومان، بیمه دی که کمترین قیمت را داده بود، می‌گفت 390 هزار تومان. شاید دو ماه طول کشید که آن 390 هزار تومان را 350 هزار تومان کنیم، -باوجود اینکه بیمه مرکزی وارد شد، ضریب خسارتش از 90 درصد را به 105 درصد رساند، دوستان ما در شاک(شورای عالی امنیت ملی کشور) وارد شدند- از آن طرف سازمان برنامه را متقاعد کردیم که 290 هزار تومان را به 350 هزار تومان برساند. همین موضوع چقدر بار مالی ایجاد کرده؟ 2 هزار میلیارد تومان. بیش از پیش‌بینی سازمان برنامه بودجه از 290 هزار تومن، 2 هزار میلیارد تومن بار مالی ایجاد کرده‌است. حالا مسئله‌ی ما این است که این 2 هزار میلیارد تومان را از کجا تأمین کنیم؟ در حال حاضر قرارداد را بسته‌ایم، اما منبع 2 هزار میلیارد تومان کجا باید باشد؟

شاید خانواده‌های محترم بگویند این موضوع به ما ربطی ندارد، خودتان-دولتی‌ها- بروید درست کنید، اما الان در عالم واقع، صحبت می‌کنیم. بالاخره منابع دولت و منابع بودجه‌ای، محدودیت‌هایی دارد، برای همین محدودیت منابع مالی داریم، خدمات دندانپزشکی ما دارای سقف است. ما اگر بخواهیم خدمات دندانپزشکی به همه جامعه هدف پرداخت کنیم، علاوه بر 8 هزار میلیارد تومانی که خود بیمه‌ نیاز دارد، 8 هزار میلیارد تومان فقط دندانپزشکی نیاز دارد، که عملاً این امکان تحققش نبوده و مجبور شده بیمه سقف بگذارد. در اغلب استان‌ها تا آخر فروردین هزینه‌های درمانی پرداخت شده و اکنون داریم پیگیری می‌کنیم که ان‌شاءالله تا آخر اردیبهشت‌ماه هم پرداخت شود و تقریبا به روز می‌شویم. این را هم به شما بگویم درباره هیچ بیمه‌ای در سطح کشور –حتی کسانی که خودشان پول داده‌اند و خودشان را بیمه تکمیلی‌کرده‌اند،- این سطح پاسخگویی وجود ندارد.

تسنیم: برخی از زمزمه‌ها درباره رفتن آقای قاضی‌زاده شنیده می‌شود، این را هم بفرمائید که آقای قاضی‌زاده همچنان هست و باقی خواهد ماند یا نه؟

قاضی‌زاده هاشمی: ابتدای گفت‌وگو عرض کردم صبر و صلابت. کسی که می‌خواهد کار مبنایی انجام بدهد، طراحی کوتاه مدت نمی‌کند. در انتخابات هم دیدید برنامه دولت ما (دولت سلام) برای پنج دوره دولت بود. منتهی آثار آن روز به روز باید دیده شود، یعنی اینجوری نیست که بگوییم صبر کنیم پنج سال دیگه به آن می‌رسیم، نه. تغییر و تحول و بهبود یعنی یک حرکت مستمر دائمی. هر روز یک اتفاق خوب و بهتر شدن تا رسیدن به آن اهداف. حالا طراحی ما که کوتاه مدت نیست؛ ولی خب بالاخره جناب عزرائیل که خبر نمی‌کند، تمام رفتن‌ها و ماندن‌های ما به شرط حیات است. دوماً بنده سرباز این انقلاب و نظام هستم، که هیچ تعلق خاطری به این جایگاه و پست نه داشتم، نه دارم و نه خواهم داشت. چراکه من طبیبم. پزشک و جراح هستم. الان هم همین است. حالا یک عده‌ای می‌بینید جیغشان درآمده و دلایل درستی برای رفتن من اعلام نمی‌کنند، معلوم می‌شود که آن فرد (قاضی‌زاده) دارد یک کارایی می‌کند که به مذاق خیلی‌ها خوش نمی‌آید. پس معلوم می‌شود مشکلشان جای دیگری است و نمی‌توانند بگویند مشکل کجاست. چیز دیگری را بهانه می‌کنند.

تسنیم: آقای قاضی زاده به عنوان آخرین سوال، علاقمندم تبیین بفرمائید که چه نوع نگاهی به خانواده هدف یعنی جامعه ایثارگری و خانواده‌ی معظم شهدا دارید؟

قاضی‌زاده هاشمی: حضرت آقا جمله‌ای دارند، می‌فرمایند: مقامی که داریم به جا می‌آوریم برای خانواده‌ها -ایثارگران- مقام «سپاس» است. سپاس برای اینکه این‌ها وجودشان را برای خدا خرج کرده‌اند و ما باید به این‌ها بگوییم که ما شکور و سپاسگزاریم. به همین خاطر عدم توجه به این خانواده‌ها باعث عذاب می‌شود. این تعبیر من است. اگر کفر ورزیدیم، دچار عذاب می‌شویم. عدم توجه، عدم خدمت درست و عدم کسب رضایت این‌ها باعث عذاب می‌شود. منتهی این یک موی باریک است. بنیاد شهید نقش پدر و برادر بزرگتر را هم دارد، خانواده‌ی ما که یک خانواده برخاسته از دین است، برخاسته از باورهای الهی است، خدایی نکرده این‌ها بر اثر مرور زمان نباید گرفتار مال شبهه شوند، گرفتار رفتارهای غلط شوند. ما یک وظیفه‌ی تربیتی هم داریم. یعنی ما درحالیکه در مقام سپاس هستیم، وظیفه تربیت هم داریم. در این مقام سپاس، حفظ منزلت و کرامت این‌ افراد وظیفه‌ی ماست. یعنی نباید کاری کنیم که این‌ها در افکار جامعه بشکنند. به گونه‌ای دیده شوند که خدایی نکرده زیاده‌طلب، خدای نکرده سیرناشدنی، خدایی نکرده تفکر اینکه همه چیز مال ماست، خدایی نکرده ما یک روزی رفتیم اهل جهاد و شهادت بودیم الان باید بشینیم، هرچی هست مال ما باشد، اینجوری هم نباید دیده شوند. من مسئول این بخش از ماجرا هم هستم. من مسئول منزه نگه داشتن افکار عمومی نسبت به این خانواده‌ها هم هستم. منظور از من، منِ بنیاد شهید و امور ایثارگران و کل کشور است. بنیاد، سازمانی نیست که به تنهایی این وظیفه را داشته باشد، کل مسئولان نظام نسبت به خانواده شهدا و ایثارگران مسئول هستند. یکی از دلایلی که آمده‌اند، معاونت ریاست جمهوری تاسیس کردند، برای اینکه معاون رئیس جمهور بتواند هر روز سراغ یک وزیری در درون دولت برود و همه را به خط کند. امیدوارم که خداوند رحمان به همه‌ی ما کمک کند بتوانیم ان‌شاءالله لایق انجام وظایفمان باشیم.